بهترین مسیر و لذت بخش ترین مسیر دوچرخه سواری حرکت در مسیرهای پاکوب کوهپیمایی و در کنار رودخانه ها می باشد . در بیشتر این مسیرها با حرکت کوهپیمایان و کوهنوردان و حیوانات اهلی شاهد مسیر صاف بدون موانع هستیم ، چرا که سنگها و موانع به مرور زمان کنار زده شده و جاده به قولی پاکوب در اختیار شماست . البته با بارش برف و بهمن های کوهستان این مسیرها ممکن است تخریب شود یا پر از موانع و سنگ شود که بسته به حرکت افراد و حیوانات باز مسیر باز شده و می توان دوچرخه سواری لذت بخشی را تجربه کنید .
متاسفانه یا خوشبختانه به هر کجا که آبادی باشد حتی یک خانوار سعی شده جاده کشیده شود و این مسیرهای مالرو به جاده تبدیل شده اند و یا حتی برای سود جویی و ساخت ویلا و غیره جاده های بسیاری در مناطق کوهستانی احداث می شود و تنها می توان این گونه مسیرها را در مناطق حفاظت شده یا خیلی دور از شهرها پیدا کنید . انسان شهر نشین برای رسیدن به هر کجا با اتومبیل دست به تخریب محیط زیست می زند و برای رسیدن به هر کجا دست به احداث جاده می زند .
در انتخاب و طراحی مسیر دوچرخه سواری در کوهستان مسیری را برگزینید که بیش از ۲۰% پیاده روی و کول کردن دوچرخه نداشته باشد چرا در آن صورت به جای اینکه شما سوار بر دوچرخه باشید ، دوچرخه سوار شما شده است .
بسیاری از قلل بلند ایران قابل صعود با دوچرخه نیستند و شما می توانید تنها در کنار دوچرخه یا با کول کردن دوچرخه به آن قلل برسید مانند قله دماوند – قله سبلان حتی کسانی که به این قلل با دوچرخه صعود کرده اند می گویند تنها در ۲۰% مسیر بازگشت امکان سوار شدن در سرازیری را داشته اند آنهم در مسیر پر سنگ و بوته که ارزش بردن دوچرخه را نداشته . برخی صعود با دوچرخه به قلل را نوعی قدرت نمای می دانند که بهتر است به جای اینکه در اذهان این تصور غلط شکل بگیرد که با دوچرخه هم می شود به قلل فوق صعود کرد برای تبلیغات هم شده کالای بسیاری از کارخانجات را با خود بالا برده و از این راه هم سودی حاصل کنند !
قلل بالای ۴۰۰۰ متر حتی با داشتن مسیرهای قابل دوچرخه سواری و جاده به سبب شرایط ارتفاع صعود سختی با توجه به اینکه سوار بر دوچرخه باشید دارید . در ایران قلل توچال – الوند – سماموس – . . . قابل صعود با دوچرخه هستند و دیگر قلل به خصوص دماوند برنامه دوچرخه سواری محسوب نمی شوند .
چگونه مسیری را انتخاب کنیم :
در ارتفاعات اکسیژن کمتر از مناطق پست است و صعود در شیبهای کم آن مناطق نیز بسیار مشکل و طاقت فرسا است . در ارتفاعات کوتاهترین مسیر ، راحت ترین مسیر نیست و باید با حرکت در مسیرهای با شیب کم و به صورت پیچ در پیچ خود را به بالا برسانید . در حرکت اینچنینی شما می توانید سوار بر دوچرخه باشید و نیازی به کول کردن چرخ ندارید . در بازگشت و سراشیبی هم به همان صورت پیچ در پیچ ارتفاع کم کنید و میانبر نزنید که ممکن است شیب زیادش سبب شود شما نتوانید دوچرخه را خوب کنترل کنید .
دانستن ارتفاع مبدا و مقصد و کیلومتر مسیر می تواند بهترین مقیاس و تخمین را به شما بدهد که برای طی این مسیر به چه زمانی نیاز دارید ، به این شکل با محاسبه شیب تقریبی مسیر می دانید که مسیر در چه درجه سختی قرار دارد .
در انتخاب و طراحی مسیر دوچرخه سواری در کوهستان اگر بتوانید راههای مالرو بین دو شهر و روستا که بر روی آن جاده احداث نشده بیابید ، مسیر خوبی را پیدا کرده اید .
طول مسیر در برنامه های کوهستانی و مسیرهای خاکی با حداکثر یک یا دو گردنه نباید بیش از ۸۰ تا ۱۰۰ کیلومتر انتخاب شود و اگر در حین اجرای برنامه به دلایل مختلف نتوانستید به برنامه زمانبدنی خود عمل کنید در هر کجا قبل از تاریکی هوا که امکان اقامت وجود داشته باشید بمانید و به هیچ وجه در شب خود و تیمتان را به مخاطره نیاندازید .
از حرکت در مسیرهای باریک کوهیپیمایی شلوغ و پر رفت آمد بپرهیزید و اگر علاقه مند به آن مناطق هستید در اواسط هفته که خلوتر است به آن مناطق بروید . در همه حال مرقب پیادها باشید و حقوق آنها احترام بگذارید و سعی نکنید یک دوچرخه سوار نا آگاه به حرمت دوچرخه سواران کوهستان بی احترامی کند تا سایرین به سبب رفتار ناشایست یک فرد ، همه علاقه مندان این رشته را به یک شکل ببینند . خصوصا احترام به هنجارها و آداب رسوم مناطقی که وارد می شود و رعایت آنها سبب می شود تا بعدها اهالی آن منطقه با دیدن دوچرخه سوار با دیده احترام به آنها بنگرند .
در انتخاب مسیر توجه داشته باشید که مسیر شما سبب تخریب محیط زیست نشود .
تهیه کروکی و گزارش از مسیر :
برای تهیه گزارش جامع و کروکی نیاز به کیلومتر شمار – ساعت – ارتفاع سنج – قطب نما دارید . سعی کنید با عادت به تهیه گزارش بر خلاف عادت ایرانیان به ثبت ، بتوانید با در اختیار قرار دادن این مسیرها به دیگران سبب جذب علاقه مندان بیشتری به این رشته بشوید . در گزارش خود زمان آغاز و پایان حرکت و استراحت و نقاط کلیدی ومسافتها و ارتفاع و جهت جغرافیای را ذکر کنید .
اگر هم ثبت لحظه به لحظه برای شما سخت است این بار نیز تکنولوژی به کمک شما آمده و با تهیه یک GPS می توانید گزارش لحظه به لحظه از ارتفاع و طول مسیر و ساعت و سرعت متوسط را در GPS داشته باشید و شب با بررسی بر روی کامپیوتر به ارزیابی مسیر بپردازید .
مهمترین خاصیت GPS نشان دادن موقیعت شما بر روی نقشه و تعیین دقیق جهت است که اگر در یک کویر بدون نشانه یا جنگل انبوه باشید با کمک آن براحتی می توانید مسیر خود را بیابید . شما می توانید قبل از برنامه مسیر برنامه ریزی شده را به آن وارد کنید . برای وارد کردن مسیر یا طول و عرض و جغرافیایی نقشه را جز به جز وارد دستگاه می کنید یا از دوستانی که قبلا آن مسیر را طی کرده و در GPS دارند ،می توانید کمک بگیرید .
طراحی مسیر دوچرخه سواری در کوهستان
برگرفته از کتاب دوچرخه کوهستان چاپ باشگاه گشتا
